Het erf van de bisschop lag ten westen van het huis en de straat of het lege erf elders meestal een plaatsje genoemd - aan de oostzijde ervan. Vanaf het water strekte het complex zich uit tot aan bezit van het Orthenklooster. De ligging van het tuintje is niet geheel duidelijk. Met het huis van Jan Heym zal het hierna te behandelen perceel V-C bedoeld zijn.

Hester Maes droeg het complex op 26 januari 1615 over aan haar broer Thomas Maes, collecteur van de licenten in het kwartier van 's-Hertogenbosch. De omschrijving luidde bij die gelegenheid: huys, erve, hoff, ledighe plaetsche ende achterhuijs ofte brouwhuijs mit allen zijnen rechten ende toebehoertten gestaen ende gelegen binnen der stadt van 's Hertogenbossche inde Hinthamerstraet in een straetken aldaer tegenover het Heijlich Cruijs staende op den kerckhoff van Sint Jans kercke, gemeijnlick genoempt den Boerenmouwe, bij het convent vande sustere van Orthen, tusschen erffenisse toecoemende tot het bisdom deser stadt ex uno ende tusschen zeeckere ledighe erffenisse aldaer aen d'ander zijde, streckende van den gemeijnen water tot op erffenisse des voirschreven convents der susteren van Orthen.⁵ De Nederlandse omschrijving komt overeen met die in de Latijnse akten van 1589 en 1595. Als erfdienstbaarheid werd het onderhoud van de brug pro rata genoemd; in latere akten blijkt dit voor het

De kinderen van Thomas Maes en zijn echtgenote Gervasia Grauwers droegen het huis na zijn overlijden over aan Laurens van den Eynde, licentiaat in de rechten en rentmeester van de koning in de Bommeler- en Tielenwaard. Dit gebeurde op 7 april 1625. Die kinderen waren: 1. Johan Masius, licentiaat in de theologie, kanunnik van de Sint-Jan en zegelaar van het bisdom; 2. Catharina, gehuwd met mr. Gielis van Elshout, raad en rentmeester van de koninklijke rekenkamer in Gelderland; 3. Hester, gehuwd met jonkheer Peter van Gestel, licentiaat in de rechten en president-schepen van 's-Hertogenbosch; 4. Helena; 5. Maria. Hun vader Thomas was rentmeester geweest van de koninklijke domeinen en contributies. Het ging dus om een koningsgezinde familie van hoge ambtenaren en functionarissen.

In de overdrachtsakte uit 1625 is geen sprake meer van een brouwerij. Mogelijk is het huis in deze periode verbouwd tot een herenhuis. De akte spreekt van eene huysinge met allen haeren appendentien, rechten ende toebehoorten van dyen, in alsulcker vuegen ende manieren deselve geheele huysinge met alle haere dependentien gelegen is binnen deser stadt 's Hartogenbossche ontrent de Hinthamerstraet ter plaetssen genoemt In den Boerenmauwe tussen den waeterstroom aldaer vlietende ex uno ende tussen erve des susteren convents van Orten ex alio, streckende van de gemeyne plaetsse aldaer tot aen erffenisser der huysinge des bisdoms deser stadt, ende gelyckerwys dese voorschreven geheele huysinge by den voorschreven s^r. Thomas Maes is aftergelaeten ende op den voorschreven comparanten by successie is gedevolveert.²

Mr. Laurens van den Eynde droeg het complex vervolgens op 31 augustus 1632 over aan Johan van den Hovel, schout van Hogeloon.³ Laurens was rentmeester van de koninklijke contributie in Zuid-Holland, het Land van Altena, de Bommeler- en de Tielerwaard, welke functie overigens door de inname van de stad door de Staatsen in 1629 wel - verder - aan betekenis zal hebben ingeboet.

Johan van den Hovel transporteerde het huis op 6 december 1640 aan de koopman Willem Jansz. van den Velde, die het op zijn beurt op 24 september 1664 overdroeg aan Aart van Schijndel voor de som van 1950 gulden.⁴ Hierna is het complex 'uitgewonnen' voor een schuld, en hierbij in handen gekomen van Johan van Rijnshoven bij schepenvonnis van 9 oktober 1668. Op 15 februari 1670 werd het vervolgens van zijn weduwe, Geertruid van Drongelen, voor 1985 gulden aangekocht door Frederik Hendrik Sweerts. De omschrijving kwam in verkorte vorm nog steeds overeen met die uit 1625: eene huysinge met henne gronden, rechten ende toebehoorten, gestaen ende gelegen binnen deser stadt inde Hinthamerstraet tegens over Sint Jans evangeliste kercke nevens 't gemeyne waeter aldaer lopende, die Diese geheyten, ex uno ende nevens erve des convents vande susteren van Orten ex alio, streckende van de gemeyne straete tot op erve des bisdomme deser stadt.⁵

Frederik Sweerts de Landas, heer van Baarschot en schepen van 's-Hertogenbosch, droeg het huis op 5 mei 1698 over aan Aldegonda van der Vliert, weduwe van Johan van Grinsven, en Catherina van Nieuwenhuijs voor de koopsom van 1000 gulden.⁶ Eerstgenoemde koopster is kort hierna overleden: haar erfgenamen transporteerden hun helft op 3 december 1699 aan hun mede-erfgename Johanna Elisabeth van Beughem, weduwe van Anthony van der Vliert, voor de som van 650 gulden.⁷ Zij verkreeg op 12 december 1701 voor 800 gulden de andere helft van Catharina van Nieuwenhuijs.⁸

Het huis bleef lange tijd in handen van de familie Van der Vliert. Op 23 maart 1747 trans-

Al op 7 oktober 1573 deed Everard van de Water het huis van de hand aan Leonard Roelofsz. van Erp, priester en beneficiaat van de Sint-Jan, waarbij de omschrijving luidde: 'huis, erf, tuin, achterhuis, poort (...) tussen erf van (...) het Orthenklooster aan de ene zijde en tussen het openbare water de Dieze genoemd en erf van heer en meester Cornelis Eimberts, priester en kanunnik van de kathedrale kerk van Sint-Jan, aan de andere zijde, strekkende van de openbare straat tot erf van de broederschap van de heilige maagd Maria in 's-Hertogenbosch'.² Cornelis Eimberts was, zoals we zullen zien, inmiddels bezitter geworden van het huis V-C.

Via de erfgename van Leonard van Erp, namelijk Franske dochter van wijlen Hendrik Roelofsz. van Uden alias van Erp, gehuwd met Peter Anthonisz. van Gemert, kwam het huis op 30 mei 1587 in handen van Willem Hendriksz. van Veghel.³ De volgende bezitter werd op 8 februari 1596 de genoemde Peter Anthonisz. van Gemert,⁴ die het op 4 januari 1600 transporteerde aan mr. Reinier Colve, priester, in ruil voor een huis in de Korte Kerkstraat. Zijn erfgenamen hij was inmiddels ook kanunnik van de Sint-Jan geweest - gaven het goed op 24 december 1613 ten erfelijke cijns aan mr. Pauwels Havens, priester en kanunnik van de Sint-Jan. De cijns naast de grondcijns en een oudere cijns aan Goiart Goiartsz. van der Donk de klompenmaker -, ten bedrage van 18 gulden per jaar aan het kapittel, werd op 20 juni 1624 afgelost.⁶

Op 17 februari 1628 gaven de erfgenamen van Pauwels het complex op hun beurt ten erfelijke cijns aan mr. Laurens Jansz. de Leeuw, licentiaat in de rechten en raad van de stad 's-Hertogenbosch. Bij die gelegenheid luidde de omschrijving: huijs met eenen schoonen nieuwen sadel ende carmerken daeraen gemaect, afterhuijs, poorte ende twee hoven met allen zijnen rechten ende toebehoortten, gestaen ende gelegen binnen deser voorschreven stadt in de Hinthamerstraet tegenover den heijligen cruijs in eene plaetse daer men gaet nae de wooninge des paters van den convente der susteren van Orthen, tusschen erffenisse des voorschreven convents ex uno ende tusschen 't gemeyn water die Diese genoempt ende den erve der weduwe joncker Johans van Campen ex alio, streckende voor van de gemeijn plaetse oft straete aldaer achterwaerts tot den erve der huijsinge van d'eerwerdige broederschap van onser liever Vrouwe in Sint Jans kercke voorschreven. De weduwe Van Campen bewoonde het complex V-C, zoals we hierna nog zullen zien. Uit het goed ging toen ook nog een cijns van 15 gulden aan de cantorij van het Sint-Janskapittel. De cijns waartegen het huis door de erfgenamen van Pauwels Havens werd uitgegeven, bedroeg 50 gulden en werd op 29 maart 1640 afgelost.⁷

Zoals wel met meer koningsgezinde Bossche regenten het geval was, zal mr. Laurens de Leeuw na de inname van de stad door Frederik Hendrik naar het nog Spaanse Breda verhuisd

In zijn Voorname huizen en gebouwen van 's-Hertogenbosch, deel III, blz. 170-173 ('s-Hertogenbosch 1914), vertelt A.F.O van Sasse van Ysselt hoe het huis verbouwd werd tot schuilkerk, waarbij de bezitters zullen zijn opgetreden als stromannen voor de katholieke Gemeente. In 1669 kwam het aldus in handen van Hendrik van Susteren, wiens dochter Johanna trouwde met Johan van Beughem. Dit echtpaar kreeg een dochter Johanna Elisabeth, die trouwde met Anthony van der Vliert. Het huis zal aan haar vererfd zijn. Als weduwe verwierf Johanna Elisabeth in 1699 en 1701 ook het hiervóór behandelde perceel V-A. De erfgenamen van haar zoon Anthony van der Vliert droegen het kerkgebouw en de daarnaast gelegen pastorie ingevolge resolutie van de Staten-Generaal van 10 juni 1773 op 9 juli van dat jaar over aan de roomsche gemeente der voornoemde kerkenhuysinge. De koopsom bedroeg volgens taxatie 2200 gulden. Als medetransportant trad op Arnoldus Costerius, die eigenaar zal zijn geweest van de naastgelegen pastorie (zie perceel V-C). Het gehele complex V-B en V-C werd omschreven als: de roomsche kerkenhuysinge mitsgaders de wooninge en erve door J.F. Potters, roomsch priester, gebruykt wordende, staande ende gelegen binnen deese hooftstad 's Hertogenbosch ter plaatse genaamt achter den Boeremouw, te samen neffens huys en erve van Jan van Esch ex uno ende neffens de riViere de Dieze ex alio, strekkende voor van de straet of plaats den Boerenmouw genaamt achtenwaarts tegens erve van de L.V. Broedenschap.²

De uitvoerders van het testament van Cornelis Eimbertsz. verkochten het huis op 26 januari 1595 aan Apollonia Jansdochter Ke(r)sselaers van Antwerpen,³ die 1589 eigenaresse was geworden van het tegenover dit huis staande huis V-A.⁴ Op 5 augustus 1595 heeft zij laatstgenoemd huis weer verkocht,⁵ zodat aangenomen mag worden dat zij V-C is gaan bewonen. Opmerkelijk is verder dat zij op 11 september van hetzelfde jaar met haar nicht Maria Hendriksdochter van den Bogart voor de som van 1100 carolusgulden het gebruik van een kelderkamer en zolder kocht in het klooster van de arme clarissen in de Papenhulst met de verplichting tot verzorging wanneer zij ziek zouden worden.⁶

Hoe het Apollonia verder vergaan is, heb ik niet kunnen achterhalen. In ieder geval was het huis, zoals uit een belending blijk, in 1613 in het bezit van de weduwe van jonker Johan van Campen.⁷ Pas op 10 december 1642 droeg heer Arnoud Jan Arnoudsz. van Campen het complex over aan Guilliam Donckers, terwijl op diezelfde datum zijn vrouw, Maria Sedlnitsky, afstand had gedaan van het beslag dat zij op het huis had gelegd uijt crachte van haere alimentatie.⁸ De weduwe van Guilliam Donckers, bij zijn leven notaris en klerk ter secretarie van Den Bosch, Hester van Kessel, transporteerde het huis op 28 november 1654 aan Arnoldus Costerius, licentiaat in de rechten, en zijn zuster Elisabeth, kinderen van mr. Johan Costerius, ook